Binlerce yıllık geçmişi, doğal güzellikleri ve yaban hayatı ile Ege’nin incilerinden olan Aydın, 23 antik kentinin yanı sıra ören yerleri ve yapılarıyla da tarihe ev sahipliği yapmaya devam ederken, özellikle dağlık alanlardaki zeytin bahçelerine traktör ile ulaşım sağlanması için bilinçsizce açılan yollar, Aydın tarihinin izlerini yok ediyor.

Geçmişinde birçok medeniyete ev sahipliği yapan, antik kentleri ve ören yerleri ile adeta açık hava müzesi olan Aydın’ın her bir karesinde tarih fışkırıyor. Doğal güzellikleri ve tarihsel yapılarıyla da yerli ve yabancı turistlerin rotalarına giren Aydın’da, definecilerin yanı sıra dağlık alanlardaki zeytin bahçelerine traktör ile ulaşım sağlanması için bilinçsizce açılan yollar, Aydın tarihinin izlerini yok ediyor. Zeytin yollarının açılmasında çok dikkat edilmesi gerektiğine dikkat çeken Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) Başkanı Bahattin Sürücü “Bu bilinçsizce yapılan yol çalışmalarında belki de tarihe ışık tutacak çok önemli tarihi bir değerin yok olmasına neden olabilir” dedi.

Aydın’ın her köşesinde her an tarihi bir kalıntıya rastlanmanın mümkün olduğunu belirten Sürücü; “Aydın coğrafyası, Batı Anadolu’da arkeolojik eserler açısından zengin kültür varlıklarıyla dolu adeta bir açık hava müzesi niteliğindedir. Her köşesinde her an tarihi bir kalıntıyla karşılaşmak mümkündür. Ancak bir yandan defineciler tarafından, bir yandan da bilinçsizlik ve duyarsızlıkla tarihi değerlerimize zarar verildiği görülmektedir. Geçtiğimiz yıllarda define bulmak amacıyla kepçelerle talan edilen Direcik Tümülüs’ü bunlardan sadece birisi. Sapasağlam olan Tümülüsün kaçak kazıyla paramparça edilmesine çok üzülmüştük. Ne yazık ki korunmasız durumdaki kültür varlıklarının olduğu bölgelerin birçoğu kaçak kazılarla dolu. Bazı arazi sahipleri tarafından, bilinçsizlikten ve kolaycılığa kaçmaları nedeniyle tarihi taşların yerinden sökülerek kendi arazilerine duvar olarak kullandıkları da görülmektedir. Son zamanlarda da dağlardaki zeytinliklerde bazı yanlış uygulamalar meydana gelmektedir. Aydın coğrafyasında zeytinliklerin çoğu yüksek ve eğimli arazilerde bulunmaktadır. Zeytin işçiliği çok zahmetli bir iştir. Her ne kadar çırpılmasında son çıkan teknolojik aletler sayesinde toplanması kolaylaşsa da en önemli sorun dağların yükseltilerinden kilolarca ağırlığındaki çuvalların taşınmasıdır. Bu durum üretici için büyük eziyet olmaktadır. Zeytinleri düze indirebilmenin tek çaresi eşeklerdir. Ancak bu çok zaman kaybı demektir. Üreticiler bunu kolaylaştırmak için kepçelerle zeytinlikler içinde traktör yolları açmakta ve zeytin çuvallarını motorlarla daha kolay ve süratli taşımaktadırlar. Fakat bu zeytin yolları açılırken, belki de bilgisizlikten dolayı birçok tarihi değerlerimiz, binlerce yıllık antik taş döşeli yollarımızın tahrip edildikleri de görülmektedir” dedi.

“Belki de çok önemli bir değer yok oluyor”

Koçarlı’nın dağlarında da bilinçsizce açılan zeytinlik yollarına rastladıklarını sözlerine ekleyen Sürücü; “Bunlardan birine, Koçarlı’nın dağlarında rastladık. Açılan zeytin yolu üzerinde birçok seramik parçalarının olduğu gördük. Daha önce hiç görmediğimiz bir seramik parçası dikkatimizi çekti. Fondü kabına benzettiğimiz, sekiz hazneli olduğunu düşündüğümüz bu kullanım kabının, muhtemelen yol açma çalışmaları sırasında kırıldığını tahmin etmekteyiz. Daha çok Latmos dağlarında rastladığımız antik dönem zeytinyağı işliklerinde kullanılan yöre taşlarından yapılmış zeytinyağının çıkarıldığı taşın burada olması, alanın antik zeytin işliği olduğunu göstermektedir. Muhtemelen çok gözlü seramik parçasının da zeytin işliğinde kullanılan bir malzeme olduğu düşünülebilir. Tespiti için konunun uzmanı bilim insanlarına da gönderdik. Günümüze kadar sağlam gelen zeytinyağının çıkarıldığı taş kötü amaçlı kişiler tarafından yerinden alınabilir, ya da arazilerin duvarlarında çit olarak kullanılabilir veya üzerindeki yağ hazneleri bir define işareti olarak algılanıp patlatılabilir. Bunların birçok örnekleri görülmüştür. Özellikle zeytin yollarının açılmasında çok dikkat edilmelidir. Belki de tarihe ışık tutacak çok önemli tarihi bir değerin yok olmasına neden olunabilir. Bu nedenle bölgede antik döneme ait çiftlik evlerinin kalıntılarını, yer yer kalan antik döşeme yolların ve zeytinyağı işliklerinin bulunduğu bölge için Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nü bilgilendireceğiz” şeklinde konuştu.