30 MART 2024 tarihinde yapılacak yerel seçimlerde; Cumhuriyet Halk Partisi Didim belediye başkanlığı aday adaylarından, MUSTAFA ÖZARSLAN ile yaptığımız söyleşide önemli projeler ve belediyecilik üzerine bilgiler sundu! Kırsal kalkınma ve Didim’de atılması gereken adımlar ile söze başlayan ve birçok sektörde yapılacakları hizmetleri sıralayan Mustafa Özarslan şöyle devam etti;
KIRSAL KALKINMA ve DİDİM ‘DE ATILMASI GEREKEN ADIMLAR
Sürdürülebilir kırsal kalkınma anlayışıyla, üretici birlikleri ve aile işletmelerinin üretim kapasitesinin ve kırsal işgücünün istihdam edilebilirliğinin artırılması, yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, kırsal toplumun düzenli ve yeterli gelir imkânlarına kavuşturularak refah düzeyinin artırılması ve nüfusun kırsalda tutundurulması temel amaçtır.
Kırsal yerleşimlerin sosyal ve fiziki altyapısı, iskânı ve yeniden yerleşim işleri için yatırım ve hizmet ihtiyaçlarının tespiti, takibi ve bu ihtiyaçların giderilmesi sağlanacak ve otomasyon sistemi kullanılacaktır. Büyükşehirlerin Kırsal Altyapısı Projesi (KIRDES) kapsamında köylerin ve beldenin kaliteli ve erişilebilir yol ağı, içme suyu, atık su tesisi, küçük sulama tesisi yapım işleri için finansal desteklerden faydalanılacaktır. Kırsal alanda yaşam standartlarının yükseltilmesi ve yerel kapasitenin geliştirilmesi sağlanacak, kadınlara, genç çiftçilere vb. gruplara pozitif ayrımcılık uygulanması sağlanacak, üretici örgütlerinin sosyal dayanışma, iş birliği, eğitim ve finansman konularında desteklenecektir. Kırsal kalkınma destekleri kapsamında aile işletmeleri ile küçük ve orta ölçekli üreticilerin üretim ve finansal yapısını güçlendirmek ve ölçek ekonomilerinden faydalanılmasını sağlamak üzere örgütlenmeleri teşvik edilecek; üretim ve lojistik altyapıları ile Didim menşeili markalaşma ve pazarlama faaliyetlerinin iyileştirilmesi sağlanacaktır. Kırsal toplumun beşeri sermayesinin geliştirilmesi için aile işletmelerine yönelik çiftçi eğitimi ve tarım danışmanlığı konularındaki faaliyetler güçlendirilecek, kadın ve genç girişimciler başta olmak üzere yetişkin nüfusun yaygın eğitim kurslarına erişimi sağlanacak, mesleki eğitim programları katma değeri yüksek yerel ürünler esas alınarak programlanacaktır. Köylerde yoksullukla mücadeleye yönelik faaliyetlerde engelli, yoksul ve yaşlı fertlerin yaşadığı haneler ile mevsimlik gezici tarım işçiliği yapan hanelere öncelik verilecektir. Köylerdeki üretim ve yaşam biçimleri ile tabiat ve kültür varlıklarının korunmasını teminen; köylere özgü geleneksel zanaat ve el sanatları, agro-turizm, coğrafi işaretli ürünler, süs bitkileri, bağcılık, arıcılık, balıkçılık, kümes hayvancılığı, alternatif tarım ürünleri yetiştiriciliği, tarım ve gıda ürünlerindeki geleneksel üretim ve saklama bilgisini gelecek kuşaklara taşıyacak girişimler ve iş birlikleri gibi alanların desteklenmesi artırılacaktır. Belediyenin karar alma süreçlerinde vatandaşların katılım ve denetim rolü güçlendirilecektir Sosyal donatı projeleri için finansman modeli geliştirilecektir.ZEYTİNCİLİK
Zeytin ve zeytinyağı üretiminin, ülkemizde en önemli tarımsal faaliyetlerinden biri olduğunu beraberinde ilimiz ekonomisine önemli ölçüde katma değer sağladığını ifade ederek Türkiye zeytinyağı üretiminde Aydın ilinin 1.sırada olduğu bilinmektedir. Türkiye’ de sofralığa ayrılan zeytin ağacı varlığının %9’u Aydın’da yer almakta olup ülkemizde sofralık zeytin üretiminin %10,6’sı buradan karşılanmaktadır. 2021 yılında ülkemizde 555 bin 833 ton sofralık zeytin üretimi gerçekleşmiştir. Bu üretimin yaklaşık 59 bin tonu Aydın’a aittir. Yine Türkiye’de yağlığa ayrılan zeytin ağacı varlığının %15’i Aydın’da yer almakta olup Türkiye yağlık zeytin üretiminin %19,3’ü Aydın’a aittir.
Didim’de zeytinin gelir getiren ana ürünlerden olup organizasyon ihtiyacı vardır. Belediyenin de destekleriyle Ak-Yeniköy ve Akköy’de sofralık zeytin ve salamura tesisleri kurulabilir.
Ayrıca, Güney Ege Kalkınma Ajansı’ndan (GEKA) destekle sofralık zeytin işleme tesisi kurulabilir. Didim, henüz zeytini işleyerek satılması gerçekleşmemişken yağ depolama konusunda da yeterli değil.
Söke’de bulunan TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Kooperatifi’nin de Didim ile irtibatı zayıf. Bütüncül düşünerek yaklaşılması gereken bir konu olup bunun sadece Akköy’de kurulacak kooperatifle sağlanamayacağı ortadadır. Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü, Didim Ziraat Odası, Didim Belediyesi ve diğer kurumların ortak hareket etmesi elzemdir.
Öte yandan, taklit ve tağşiş içeren ürünleri sadece üreten değil, satan firmaların da sorumluluğu üzerine tedbir alınacaktır.
KAMU VE BELEDİYE YENİLENEBİLİR ENERJİ (KAYE) PROJESİ
Kamu binalarında enerji verimliliğini teşvik edici desteklemeler yapılacaktır ve kendi elektrik ihtiyacını (öz tüketim) karşılamak amaçlı lisanssız güneş enerjisi santrali uygulamalarının yaygınlaştırılması sağlanacaktır.
2023 yılından itibaren bu kapsamda Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Dünya Bankası finansmanı ile Kamu ve Belediye Yenilenebilir Enerji Projesi yürütülecektir. Proje kapsamında kamu binalarında güneş enerjisi santralleri kurulması için teknik danışmanlık hizmetleri, inşaat işleri ve danışmanlık dışı hizmetler yürütülecektir.
Proje kapsamında Didim Belediyesinin öz tüketimlerine yönelik lisanssız güneş enerjisi santralleri kurulumları gerçekleştirilebilecektir. Bu bileşen, merkezi hükümet ve merkezi hükümete bağlı tesislerdeki (örneğin, merkezi bakanlıklara bağlı kamu binaları, üniversiteler ve hastaneler) yatırımları destekleyecek ve Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı bünyesindeki Yapı İşleri Genel Müdürlüğü (YİGM) tarafından uygulanacaktır.
KOOPERATİFÇİLİK
Toplumsal faydanın üretimi için toplumsal talebin varlığı gerekir. Toplumsal talebin varlığı, ihtiyaç duyulan toplumsal mal veya hizmetin üretimi ve sunumunda etkinliği arttıracaktır. Belediye mevzuatı ve kooperatifçilik mevzuatı, belediyelerin kooperatiflere ortak olmasına cevaz vermekte olduğu gibi kamu iktisadi teşebbüsleri de amaçları bakımından ilgilendikleri kooperatiflere ortak olabilirler.
Aydın İl Koordinatörlüğünde inşaatı devam eden ve inceleme aşamasında olan toplam 72 proje bulunduğu ve bu projelerin toplam yatırım tutarının 67.728.662,35 TL karşılıksız hibe desteği tutarının ise 32.089.767,37 TL olduğu belirtildi. 72 proje içerisinden Didim'den sadece 1 proje TKDK ya gelmiştir. Didim’den daha fazla proje beklendiği aşikâr olup ayrıca ilçenin kırsal turizm ve yerel ürün potansiyelinin yüksek olduğu da göz ardı edilmeden bu alanlarda yatırım yapılması gerekmektedir.
Türkiye’de olduğu gibi Didim’de de kooperatiflerde geleneksel yapıdan ziyade küresel şartlara uygun, girişimcilik ruhu taşıyan ve güven veren yöneticilerin yönetimde olmaları ve ortakların bu bilinçle yönetici seçmeleri teşvik edilecektir.
Diğer yandan kooperatif yöneticilerinin girişimci bakış açısıyla verecekleri katkı mevcut haliyle bugünkü kooperatifleri ekonomik hayatta pasifleştiren anlayışı da değiştirecektir. Böylece kooperatifler önemli sektörden biri olan tarım kesimi için ileriye dönük kısa ve uzun zamanlı planlar yapma, uygulama, kaynak bulma ve sermayelerini verimli kullanma, sosyal ilişkiler kurma ve devam ettirme, deneyim kazanma vb. birçok hususta üreticiye ve topluma fayda sağlayacaktır. Kooperatiflerin ekonomik anlamda gelişmesi, tarımsal faaliyetlerde önemli etkili olacaktır. Böylece, kooperatif girişimciliği, girişimcilik de kooperatifçiliği destekleyecek ekonomik ve toplumsal anlamda hem istihdam yaratmada hem de sosyal olarak kırsalda kalınmasında önemli katkılar sağlayacaktır. Bir başka ifade ile kooperatif yöneticilerinin, girişimcilik potansiyelinin canlandırılması, üreticiden başlayan ve toplumun tümüne yayılan olumlu birçok konuya yansıyacaktır.
DENİZ TURİZMİ
Didim yaklaşık 90 km’lik sahil şeridine sahiptir. Didim’in 21 km’lik alanı denize girilebilen plajlardan oluşmakta olup Didim ilçesinde 9 adet mavi bayraklı olan toplam 35 koy ve plaj bulunmaktadır. Bodrum, Kuşadası yat limanlarının yanında Yunan adalarında bulunan marinalar ile aynı bölgeye hitap etmektedir. Bodrum hava alanı ile entegrasyonunun sağlanması marina taleplerini olumlu etkileyecektir. Didim’e gelen yabancı turistlerin çoğu Milas Havaalanını kullanmaktadır. Didim-Milas içleri arasındaki mesafe yaklaşık 68 kilometredir. Milas havaalanına gelip Didim’i tercih eden turistler yaklaşık 1 saat 20 dakikada Didim’e varmaktadırlar. Bu nedenle Didim-Milas varış noktası oldukça önemlidir. Didim-Milas havaalanı transferinin yanı sıra Didim-İzmir Havaalanı arasında 142 km’lik mesafeyle transfer sağlanmaktadır. Adnan Menderes Havaalanına gelen turistler yaklaşık 1 saat 40 dakikada Didim’e varabilmektedir. Özellikle yat turizmi için önemli bir avantajdır. Didim yat limanı; kara bölümünde 650 yat, deniz sahasında 400 yat olmak üzere toplamda 1050 yata hizmet verilebilmektedir. Süper yat, katamaran, gibi farklı gemilere genel ve teknik hizmetler verilebilmektedir Didim’de dalış turizminin geliştirilmesi amacıyla sahil güvenlik botu batırılmıştır böylece deniz canlılarına zarar vermeyecek şekilde batırılan tekne dalış turizmi için Panayır adası civarı önemli bir varış noktası olması amaçlanmıştır.
Didim’de kurvaziyer turizmi için müsait koşullar olmasına rağmen sektör için önemli bir varış noktası haline gelememiştir. Çeşitli dönemlerde kurvaziyer gemiler Didim’e gelmesine rağmen süreklilik sağlanamamıştı. Kurvaziyer Yat Limanı yapımına ilişkin gerekli kamuoyu ve merkezi yönetim idaresi desteği sağlanması için gereken adımlar atılarak doğrudan kamu ya da kamu-özel işbirliği şeklinde yatırım modeli oluşturulması yönünde adımlar atılacaktır. Buradan ülke ekonomisine de önemli ölçüde döviz girdisi sağlanacaktır.
Kuşadası ve Bodrum’un şehirleşmesi, kalabalıklaşması Didim’i ön plana çıkarmaktadır. Altın kum plajının yaz döneminde deniz, kum, güneş turizmi için tercih edilmesi ile tarihi eserlere yakınlığı değerlendirilmesi gereken önemli bir özelliktir. Denizinin temiz olması ve mavi bayrağa sahip olması özellikle dalış turizmi için önemli bir tercih sebebidir. Denizin kirliliğine neden olabilecek önemli bir sorun balık üretim çiftliklerinin oluşturacağı kirliliktir. Bu nedenle üretim çiftliklerinin mutlaka kontrol altında olması sağlanacaktır. Su sporları açısından Didim sörf, flyboard, su kayağı, tüplü dalış, uçurma sörfü açısından gerçekleştirilen faaliyetler geliştirilebilecek potansiyele sahiptir. Henüz kapalı yüzme havuzunun olmaması önemli bir eksikliktir. Bunun anında kürek, kano ve yelken yarışlarına ev sahipliği yapabilecek potansiyele sahiptir. Yunan adalarına yakın olması iki ülke arasında düzenli turistik seferlerin yapılabilme potansiyeli bulunmaktadır. Bu sayede esnafın önemli gelir elde edebilmesi önemli bir fırsattır.
BELEDİYE PROJELERİNİN ALTERNATİF FİNANSMANINDA KAMU ÖZEL İŞ BİRLİĞİ (KÖİ) MODELİ
İhtiyaç Nedeni
Kamu kaynaklarının kısıtlı olması, Yatırımların yeterince etkin, verimli ve hızlı şekilde hayata geçirilememesi.
Mahalli İdarelerin çok yüksek altyapı ve üst yapı ihtiyacı mevcuttur ve kendi bütçeleriyle gerçekleştirmeleri mümkün olmadığı için alternatif finansman sağlanması gerekmektedir.
Çözüm
KÖİ; yatırımların ve hizmetlerin, maliyetlerinin, risklerinin ve getirilerinin belirli modeller çerçevesinde özel sektör ile kamu arasında paylaştırılması yoluyla gerçekleştirilmesini sağlayan bir finansman modelidir.
Tarımsal sulamada GES
Tarımsal alanların su ihtiyacının güneş enerjisi ile sağlanmasına Tarımsal Sulama Güneş Enerji Sistemi denir. Güneş enerjisi panelleri sayesinde üretilen enerji ile *su pompaları*, su depoları doldurulabilir. Eski sulama yöntemlerine oranla Tarımsal Sulama Güneş Enerji Sistemi daha ekonomik ve maliyeti azdır. Hibe desteği ve kredi mümkündür. Belediye koordinasyonunda kooperatiflerle uygulama yapılabilir. Böylece zirai sulama maliyeti en aza indirilir.
Belediye Kayıkhanesi: Gerek istihdam yaratmak gerekse geleneksel bir zanaat ögretisini yaşatmak ve aynı anda geniş kitlelerde farkındalık yaratacak bir adımdır. Genelde balıkçı kooperatifleri, yabancı balıkçılık ve turizm firmaları talep ediyor.
Üretilecek en küçük teknenin 5 metre, siparişe göre 20 metreye kadar üretim yapılabilmektedir.
Ahşap tekneciliğin tarihi bir geçmişinin bulunmaktadır
Polyester teknelere oranla daha denizcidir ahşap tekneler, denizde kullanımı da daha rahattır. Kayıkhane de elektrik ve motor tamir bakımı da belediye sevk idaresince yapılacak. Üniversiteyle ortak eğitim, staj turistik organizasyonlar için görünürlüğü yüksek bir proje.
Katı Atık Bertaraf Tesisi: Ayrıştırılır biyobozunur atıklardan kompost yapılarak geri dönüşümü sağlanır. Ayrıca biyobozunur atıklardan elde edilen metan gazı (deponi gazı) yakılarak elektrik enerjisi üretiminde kullanılır ve böylece geri dönüşümü sağlanır. Karışımların ayrılması ve geri dönüşümü ile bu ürünlerin sıfırdan üretilmesi için harcanacak enerjiden tasarruf edilir. Bu ürünlerin üretilmesi için gerekli olan hammadde ve madenlerin çıkarılması için harcanacak enerji, zaman ve iş gücünden tasarruf edilir. Bu tasarrufların her biri ekonomik kazanç demektir. Ayrıca, bu yatırım kamu- özel iş birliği modeline oldukça uygundur.
Yeşil Alan ve Tema Parklar:
- Yeşil alanları artırarak çocuklarımızın ve ailelerimizin keyifli vakit geçirebileceği tema parkları oluşturacak, çevreye duyarlı projelerle şehrimizi daha yaşanabilir kılacağız.
Sosyal Projeler:
- Dezavantajlı gruplara yönelik sosyal projelerle toplumsal dayanışmayı artıracak, gençlerimizin eğitimine destek olacak ve herkesin hakça faydalanabileceği bir kalkınma stratejisi izleyeceğiz.
Altyapı Projeleri:
- Altyapıda modernizasyon sağlayacak, sürdürülebilir ve çevre dostu altyapı projeleri geliştireceğiz. Yolları, su ve enerji sistemlerini güncelleyerek şehrimizi geleceğe hazırlayacağız.
Modern ve Kültürel Tarihle Harmanlanmış İmar Planları:
- Yeni imar planları oluştururken, modern mimariyle kültürel tarih değerlerini bir araya getirecek, estetik ve fonksiyonellik açısından şehrimizi daha yaşanabilir hale getireceğiz.
Güneş Enerjisi Projeleri:
- Didim'i güneş enerjisiyle aydınlatarak çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunacak, parklarımızı ve belediyelerimizi çevre dostu enerji kaynaklarıyla yöneteceğiz.
Çeşitli Eğitim Kursları:
- Yetişkinlere ve gençlere yönelik çeşitli eğitim kursları düzenleyerek, bilgi seviyemizi artırarak bireylerin kişisel ve mesleki gelişimine katkıda bulunacağız
Sokak Hayvanları İle İlgili Projeler:
- Sokak hayvanları için barınaklar ve beslenme noktaları oluşturma.
- Kısırlaştırma ve aşılama kampanyaları düzenleme.
Halk Lokalleri:
- Mahallelerde halk lokalleri oluşturarak sosyal etkileşimi artırma.
- Sanatsal etkinlikler, el sanatları kursları ve kültürel etkinliklere ev sahipliği yapma.
- Yazılım geliştirme ve dijital becerilerin kazandırılması için iş birliği projeleri oluşturma.
Yapay Zekâ İle İlgili Kurslar:
- Yapay zekâ ve veri bilimi konularında gençlere yönelik eğitim programları başlatma.
- İş dünyasında rekabet avantajı sağlayacak yapay zekâ projelerini destekleme.
Bu ek projelerle hem kültürel etkileşimi artırarak halk arasındaki bağları güçlendirmeyi hem de genç neslin teknolojiye dair yeteneklerini geliştirmeyi amaçlıyoruz.
Editör Erdal demir