Milli Mücadele kahramanlarından Danişmentli İsmail Efe, kızanlarıyla birlikte düzenlediği baskınlar ve kritik müdahaleleri ile Aydın’ın Yunan işgalinden kurtarılmasında büyük rol oynadı.
Aydın’ın kurtuluşunda kızanlarıyla birlikte büyük bir kahramanlık gösteren Milis Binbaşı Danişmentli İsmail Efe, torunu İsmail Efe’nin anlatımıyla bir kez daha hafızalarda canlandı. Özellikle Yunan işgali sırasında Aydın’da verdiği mücadele ve Yunanlıları kendi toplarıyla vurması, kahramanlık destanının en önemli anlarından biri olarak tarih sahnesine geçti. Yunan işgaline karşı büyük bir direniş sergileyen Efeler Topluluğu’nun önde gelen isimlerinden biri olan Danişmentli İsmail Efe, Atatürk’ün talimatıyla Menderes Köprüsü’nü patlatarak Yunanlıların, Aydın cephesine geçmesinin önüne geçerken, stratejik hamleleri ve baskınlarıyla da Yunanlıların püskürtülmesine önemli katkı sağladı.
“Büyük baskınlar yapmışlar”
Milli Mücadele kahramanlarından Danişmentli İsmail Efe’nin torunu İsmail Efe, dedesinin işgal sırasında, Yunanlıların Aydın’a girmesini önlemek için yaptığı stratejik hamleleri anlatarak, “Danişmentli İsmail Efe, Orta Asya’dan gelen yörüklerden. Atalarımız önce Konya’ya yerleşiyorlar. Sonra da Aydın Danişment Mahallesi’ne gelip yerleşiyorlar. Bu zaman içerisinde Danişment Mahallesi’nde çiftçilik yapmışlar. Yunan baskınları olmuş ve bu Yunanlı askerleri bastırmak için de kendi bir çete kurup, Efeler Topluluğu’yla Yunan’a büyük baskınlar vermişlerdir. Dedem aynı zamanda bu Anzavur baskınlarında, Çanakkale, Adapazarı gibi delibaş isyanlarını bastırmıştır. İstiklal Savaşı’nda da Aydın’a büyük hizmetlerde bulunmuşlardır, savaşmışlardır. Dedem aynı zamanda topçu subayıymış. O dönemde Ankara’dan istedikleri şekilde bir top verilmiştir. Dedem de bu topla Kestanecik mevkiinden Aydın tren istasyonundaki trenlerin gelip gitmesini önlemiştir. Büyük baskınlar yapmışlardır. Danişmentli İsmail Efe Aydın’ın kurtuluşunda büyük bir rol oynamıştır. Tabi kendi yalnız değildir, efeleriyle beraber kendi kızanlarıyla beraber. Bizler de Danişmentli İsmail Efe’nin torunları olmaktan büyük bir kıvanç duymaktayız. Allah rahmet eylesin. Dedemler Aydın’da da Türkiye genelinde de vatanın kurtulması için büyük hizmetler yapmışlardır” dedi.
“Menderes köprüsünü havaya uçurdular”
İsmail Efe ve kızanlarının, Atatürk’ün talimatıyla Büyük Menderes Köprüsü’nü havaya uçurarak Yunanlıların ilerleyişini durdurduklarını belirten torunu İsmail Efe; “Yunan Savaşı’nda, Aydın’ı Yunanlılar işgal ettiğinde, efeler durmamıştır. Kendi kızanları ile birlikte büyük efelere katılmışlardır. Yörük Ali Efe’ye katılmışlardır. Onlarla beraber Aydın’ın kurtarılmasında büyük katkıları vardır. Aydın’ı kurtarmışlardır. Aynı zamanda da Atatürk, Yörük Ali Efe’ye Menderes Köprüsü’nü uçurun görevi veriyor. ‘Çine tarafında Fransızlar, İtalyanlar ve Yunanlılar var. Onları Aydın’a girmesini önleyeceksiniz’ diyorlar. Yörük Ali Efe de oranın komutanı Danişmentli İsmail Efe diyor ve dedem de kızanlarıyla beraber Aydın Büyük Menderes Köprüsü’nü havaya uçurmuşlardır. Gaye, Yunan’ın Aydın cephesine geçmemesini sağlamak. Yunan’ın önünün kesilmesi için bunlar yapılmıştır. Dedem izini kaybettirmek için Buharkent Ovacık Yaylası’na sığınmışlardır. Orada da Yunan komutanının eşini rehin almışlardır. Takas yoluyla dedem, Yunan komutanından 100 tane top almış ve Yunanlıların kendi toplarıyla onları vurmuşlardır. Böylelikle efeler, memhetçiğimiz, büyük efelerimiz, komutanlarımız ve halkımızla beraber Yunan’ı İzmir’de denize dökmüşlerdir” şeklinde konuştu.
“Torunu olmaktan gurur duyuyorum”
Savaş bittikten sonra İsmail Efe’nin çiftçilikle uğraşmaya başladığını sözlerine ekleyen Efe; “Savaştan sonra dedem de Aydın’da zahire pazarı açmıştır. Orada çiftçilik yapmıştır. 1946 yılında da vefat etmiştir. Bu yönüyle de dedemden memnunuz. Katkılarından dolayı, Aydın’ın kurtuluşundan dolayı. Ben Danişmentli İsmail Efe’nin torunu olmaktan gurur duyuyorum” dedi.
Aydın’ın kurtuluş etkinliklerinin eskiden coşkulu geçtiğini ifade eden Efe; “Eskiden Aydın’ın kurtuluş kutlamalar büyük bir zevkle yapılıyordu. Bütün köylerden kasabalardan insanlar gelirlerdi. Hükümet binasının önünde düşman işgalinden kurtarılması ile ilgili tiyatrolar yapılırdı. Yunan askerleri kırılırdı. Halkımız büyük bir zevkle izlerlerdi efelerimizin, mehmetçiğimizin kahramanlıklarını” şeklinde konuştu.